عنوان : مطالعه تطبیقی جایگاه نسب و ارث در اهدای - دانلود رایگان
دانلود رایگان همگام با گسترش حوزة دانش بشری و ظهور دستاوردهای نو در قلمرو علوم تجربی، مسائل و موضوعات پیچیده ی فقهی و حقوقی نیز پدیدار آمده، راه حل های مناسب خویش را می
دانلود رایگان
| عنوان : مطالعه تطبیقی جایگاه نسب و ارث در اهدای جنین در فقه امامیه و حقوق
چکیده
نسب یکی از موجبات ارث شناخته شده است. مسأله ی ارث کودکانی که از طریق تلقیح مصنوعی متولد می شوند. تابع ثبوت یا عدم ثبوت نسب میان طفل و صاحبان اسپرم یا تخمک و یا رحم است. چنانچه رابطه ی نسبی میان طفل و صاحب اسپرم از یک سو، و صاحب تخمک یا رحم یا هر دو(بنا بر اختلاف میانی در مسأله ی نسب مادری) از سوی دیگر، به رسمیت شناخته شود، توراث میان آن ها نیز برقرار گردید. و بر عکس هر گاه رابطه نسبی میان کودک و والدین ژنتیکی او برقرار نشود، مسأله ی توارث میان آن ها نیز سالبه به انتفای موضوع خواهد بود . در این پایان نامه درخصوص تعيين هويت و نسب طفل حاصل از جنين اهدايي سه نظريه معارض از جانب فقها و حقوقدانان مطرح شده است. حقيقت آن است كه هر كدام از اين نظريات، جنبه هايي از حقيقت را در بر داشته و داراي مباني حقوقي معقولي بوده كه به راحتي قابل رد نيستند. بنابراين به نظر مي رسد كه آنچه مثبت رابطه ي حقوقي بين صاحب نطفه با جنين و طفل حاصل از آن خواهد شد، عبارت از دو امر قانون و اراده مي باشد. و از آنجایی که اراده ی اهداء کنندگان بر این بوده که جنین را اهداء کنند لذا از آن اعراض نموده و تحت عنوان اهداء، به گیرندگان بخشیدند؛ و از طرفی گیرندگان به درخواست خود و بدون هیچ اجباری متقبل نگهداری از آن جنین در رحم و خارج از رحم (بعد از تولد) شده اند؛ لذا می توان بخاطر مصلحت گیرندگان و طفل ، با توجه سکوت قانون اهدای جنین پیرامون مساله ی نسب و ارث و نیز واکاوی فقه پویای امامیه و رویات وارده ، قانونی را به تصویب رساند که بوسیله آن بتوان علاوه بر تعیین نسب ، سهم الارثی را برای اطفال متولد از اهدای جنین محقق کرد. کلمات کلیدی :اهدای جنین ،نسب ، ارث، ناباروری، اهداء کنندگان ، اهداء گیرندگان مقدمه همگام با گسترش حوزة دانش بشری و ظهور دستاوردهای نو در قلمرو علوم تجربی، مسائل و موضوعات پیچیده ی فقهی و حقوقی نیز پدیدار آمده، راه حل های مناسب خویش را می طلبند. فقه امامیه با برخورداری از اصل اجتهاد توانایی رویارویی با مسائل نوپیدا و ارایة بهترین راه حل ها را داراست. تلقیح مصنوعی نیز یکی از مسائل نوپیداست که پیشرفت دانش پزشکی آن را به عرصه فقه و حقوق کشانده و از آنجا که قوانین و مقرّرات حقوقی ما ریشه در احکام مذهبی دارد، هیچ حقوقدان و اندیشمندی در دانش حقوق، نمی تواند بدون بهره مندی از این منبع عظیم، در جهت قانونی کردن چنین مسائل جدیدی گام بردارد، بلکه نخست باید فقیهان جواز شرعی آن را تایید و حکم وضعی آن را روشن کنند، سپس به صورت ماده یا مواد قانونی درآید. ما در این پایان نامه ابتدا به موضوع نسب پرداخته و سپس ارث بری در اهدای جنین را مورد بحث قرار دادیم ، از آنجایی که موضوع نسب و ارث لازم و ملزوم یکدیگر می باشند (تا نسب ثابت نشود ارث بری مشخص نمی شود) لذا در بعضی از موارد در این پایان نامه تفکیک مساله امکان پذیر نبوده و این دو بحث در کنار یکدیگر قرار گرفته اند . نیاز به تولد ، تناسل و ادامه حیات و بطور کلی حس جاودانگی ، موضوعی است که از گذشته تا کنون با انسان بوده تا بدانجا که انگیزه ذوالقرنین (کوروش کبیر یا اسکندرمقدونی)، برای کشورگشایی، دست یافتن به اکسیر حیات و مایع جاودانگی، عنوان شده است.... اگر چه امروزه آب حیات و اکسیر جاودانگی افسانه ای بیش نمی نماید ولی کماکان حس تنازع بقا با بشر بوده و این مساله در تولید مثل و داشتن فرزند تجلی یافته است. موهبتی الهی که به یمن پیشرفتهای علمی و پزشکی، امکان آن برای افراد بیشتری فراهم گردیده است. روشهایی از قبیل اهداء اسپرم ، تخمک ، جنین ، اجاره رحم و بطور کلی تلقیح مصنوعی که اگر چه به علت برآوردن آرزوی داشتن فرزند برای تعداد زیادی از افراد و جلوگیری از پاشیده شدن بسیاری خانواده ها، درخور ستایش و تحسین است. بر همین اساس، جوامع مختلف ، بسته به میزان نفوذ مذهب و اخلاق یا مسائل اجتماعی و فرهنگی رویکردهای گوناگونی را نسبت به این پدیده ، از خود نشان داده و می دهند. در کشور ما با تصویب قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نا بارور مصوب 29/4/82 و آیین نامه اجرائی آن مصوب 9/12/83 ، یکی از روشهای یاد شده با شرایطی خاص رسمیت یافت. مقرراتی که به لحاظ جامع نبودن آن ، فقط برخی سوالات و ابهامات مطرح در این حوزه را پاسخ داده و کماکان راجع به حقوق متولدین ناشی از اهداء جنین وتکالیف صاحبان گامت (اسپرم و تخمک) و اهداء گیرندگان گامت نسبت به این کودکان و همچنین مشروعیت سایر طرق تلقیح مصنوعی و اجاره رحم ، بحثها و مناقشات بسیاری وجود دارد که با توجه به نوظهور بودن آن، رویه قضائی نیز مجال پرداختن به آنرا نیافته است. این نوشتار تنها در مقام بررسی اهداء جنین و حقوق متولدین ناشی از آن از منظر قانون و آیین نامه مصوب و طرح برخی دیدگاه ها و ایده های فقهی و حقوقی نسبت به آن می باشد. در این پایان نامه ما به دنبال بیان مباحث کلی در مورد ارث و نسب جنین اهدایی و اهداء جنین و روش های انجام این کار هستیم تا به سوالات متنوعی که در این مورد حادث می گردد پاسخ دهیم. سوالات تحقیق 1 - آیا وارد کردن نطفه مرد و پرورش نطفه بارور شده دو همسر خارج از رحم جایز است ؟ 2- نسب طفل ناشي از تلقيح مصنوعي به چه كسي مي رسد ؟ 3- آيا طفل ناشي از تلقيح مصنوعي در انواع گوناگون آن ارث مي برد يا خير؟ فرضیه های تحقیق 1 – با تصویب قانون نحوه اهدای جنین ،شکی نیست که اهدای جنین شرعی و قانونی می باشد . 2 – در فرض اهدای جنین ، بین اهداء گیرندگان و جنین نسب شرعی و قانونی برقرار می شود. 3 – توارث میان اهداء گیرندگان و فرزند حاصل از اهدای جنین برقرار می گردد. اهداف تحقيق (ضرورت انجام تحقیق) 1- تبيين و روشن ساختن نسب و ارثِ طفلِ ناشي از تلقيح مصنوعي. 2- بررسي موانع و مشكلات تلقيح مصنوعي از جمله در مورد نسب وارث كودك ناشي از آن. 3- بررسي وضعيت طفل در شرع و قانون. با توجه به اینکه قانون نحوه ی اهدای جنین جدید التصویب می باشد و موارد مسکوت و ابهامات زیادی را به همراه خود به ارمغان آورده است لذا انجام تحقیق فقهی و حقوقی پیرامون مساله نسب و ارث در این راستا ضروری می باشد . روش تحقیق : این پایان نامه از نوع پژوهش توصیفی می باشد و روش گرد آوری آن کتابخانه ای است، با استفاده از کتب معتبر ، مقالات و پایان نامه ها تدوین شده است و با استفاده از نظرات اساتید محترم چینش و گردآوری شده است . پیشینه تحقیق تلقیح مصنوعی برای نخستین بار در سال 1765 به منظور اصلاح نژاد و تکثیر نسل حیوانات، توسط یک دانشمند آلمانی به نام لدويگ جاكوبي[1]بر روی ماهی ها انجام شد، متعاقب آن برای تولید مثل انسان نیز مورد آزمایش قرار گرفت و در برخی کشورها مانند آمریکا معمول گردید. با پیشرفت علم و استفاده از تکنیک های برتر، نخستین نوزاد آزمایشگاهی به نام لوئیز براون در 1987 در لندن با تلاش دکتر استپتو و همکارانش به دنیا آمد. پس از آن در سال 1988 یعنی یک سال پس از این موفقیت در کشور انگلستان 956 کودک از طریق باروری خارج از رحم(I.V.F)متولد شدند در ایالت متحده آمریکا بیش از 40000 سیکل ART انجام گرفت که منجر به 8741 وضع حمل شد ، 5103 مورد آنها از طریق I.V.F بود[2]. تلقيح مصنوعي به شكل علمي پديده اي نسبتاً جديد و زاييده دانش امروزي بشر است.اين پديده موانع بارداري را مرتفع كرده، در توليد نسل كمك شايسته اي به انسان عرضه مي دارد. دانش پزشكي از مدتي قبل اين توان را پيدا كرد كه به وسيله تلقيح مصنوعي بسياري از نواقص و عيوب زن و مرد را در توليد نسل جبران كند. اين عمل (تلقيح مصنوعي) بدواً به منظور اصلاح نژاد و تكثير نسل حيوانات اهلي به كار گرفته شده بود. اولين آزمايش را يكي از دانشمندان آلماني به نام لدويگ جاكوبي در سال 1765 ميلادي روي ماهي ها و کمی بعد در حیوانات توسط اپالانزانی در سال 1785 میلادی این کار انجام شد اپالانزانی موفق به ایجاد حاملگی در سگهای پشمالو با تلقیح اسپرم در آن ها شد [3] و سپس در ايتاليا و بعداً در روسيه تلقيح مصنوعي روي حيوانات انجام گرفت و كم كم به انسان نيز تعميم يافت. دانشمندان در سال 1799 در انگلستان، در سال 1866 ميلادي در ايالات متحده آمريكا در سال 1868 در فرانسه و در بيمارستان زنان نيويورك سيتي آزمايش هاي خود را انجام دادند. ده سال بعد يكي از دانشمندان فرانسوي گزارش داد از بين 72 زني كه تلقيح مصنوعي روي آنها انجام گرفته، 41 مورد پاسخ مثبت يافته و بارور گرديده اند. از آن سالها به بعد اين موضوع توجه علما و دانشمندان را به خود جلب كرد. ازسال 1914 به بعد تقريباً موضوع تلقيح مصنوعي كاملاً توجه علماء و پزشكان را به خود جلب كرد. در سال 1914 ميلادي يكي از اطباي انگليسي مقيم مصر موسوم به دكتر جامسيون شنيده بود كه در ميان بدويان طريقه اي براي معالجه زنان عقيم وجود دارد كه گاه منجر به آبستن شدن زنها مي شود و گاهي اين گونه زنان مي ميرند. اين اتفاق نظر پزشك انگليسي را به خود جلب كرد و در اثر بررسيهاي فراوان، دريافت كه زنان بدوي به قطعه اي از پشم حيوانات افسون مي خوانند و آن را به زن نازا مي دهند تا به رحم خود بمالد و معتقد بودند كه زن با اين روش حامله خواهد شد يا خواهد مرد. اين مطلب باعث شد كه پزشك انگليسي تحقيقات دقيق تري انجام دهد و سرانجام دريافت كه زنان بدوي پشم را به نطفه مردان آغشته كرده و سپس آن را به زن عقيم مي دهند تا آن را استعمال نمايد كه علاوه بر نطفه مقدار زيادي از ميكروب هاي مضر موجود در پشـم وارد رحم زن مي گرديـد، اگـر آن زن داراي بنيـه قـوي بـود در مقابـل ميكروبها مقاومتمي كرد والا از پا در مي آمد و مي مرد. .[4] اين موضوع دكترجاميسون را به فكر انداخت كه به وسيله تلقيح مصنوعي و از راه صحيح علمي كار صحرانشينان و جادوگران را به نتيجه برساند و با تكنيك موجود تلقيح مصنوعي زنان را انجام دهد و به وسيله آلات مصنوعي و لوله آزمايش، نطفه مرد را به رحم زن منتقل نمايد تا به اين وسيله خانواده هاي فراواني را كه در اثر نداشتن فرزند، به متلاشي شدن تهديد مي گرديدند نجات دهد. او در اين مراحل گاهي به علت بي ثمر بودن اسپرم شوهر از نطفه مرد بيگانه استفاده مي كرد. در ایران اولین مرکز درمان ناباروری در شهرستان یزد تاسیس شد که خدمات بالینی و تحقیقاتی پزشکی زیادی ارائه داده است .[5] دومین مرکز باروری و ناباروری از سوی جهاد دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی ایران ، موسسه رویان در سال 1368 افتتاح شد.[6] سومین مرکز باروری و ناباروری در دانشگاه علوم پزشکی تهران ، در بیمارستان هایی ، مانند بیمارستان دکتر شریعتی شروع به کار کرد.[7] تاریخچه قانون گذاری در کشورهای جهان سوم که اغلب کشورهای اسلامی نیز در این زمره قرار دارند قانون و مقررات خاصی تدوین نشده است. جمهوری اسلامی ایران با تدوین قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور(مصوب 29/4/1382) قانونی را در پنج ماده به تصویب رسانیده که تنها یک روش از روش های موجود را به تصریح تجویز کرده است. در شورای مجمع فقهی سازمان کنفرانس اسلامی، نمایندگی فقهی کشورهای عضو، دیدگاه های شرعی خود را طی مصوبه ای در سال 1365 (1986) پیرامون صور متعدد باروری های مصنوعی بیان کردند، لیکن این امر خلا قانونی کشورها را پر نمی نماید. به عنوان نمونه در کشور مصر، هیئت مشاوره اسلامی در سال 1980 و شورای اتحاد اسلامی در سال 1985 نظرات فقهی خویش را به دولت مصر اعلام کردند، ولی تاکنون این کشور نظرات مزبور را به صورت قانون منعکس ننموده است[8]. در کشورهایی که دارای مقررات خاص و نسبتاً جامعی می باشند نیز قوانین مربوط به تلقیح مصنوعی به مرور زمان تدوین شد. در قانون بهداشت عمومی در کشورهایی که دارای مقررات خاص و نسبتاً جامعی می باشند نیز قوانین مربوط به تلقیح مصنوعی به مرور زمان تدوین شد. در قانون بهداشت عمومی در کشور فرانسه(مصوب 29ژوئیه 1994) مقررات جامعی در مورد تلقیح مصنوعی وضع شد. این مقررات ذیل دو فصل با عناوین کمک پزشکی به حاملگی و مقررات ویژه مربوط به اعطا و استفاده از نطفه با افزودن مواد 19-311 و 20- 311، نسب ناشی از لقاح مصنوعی تحت شرایط مقررات مربوط به بهداشت عمومی، قانونی شناخته شد. در انگلستان سال 1990 قانون جامعی تحت عنوان قانون جنین شناسی و تلقیح انسانی به تصویب رسید. در سوئد قانون باروری در سال 1984 به تصویب مجلس قانون گذاری رسید. در روسیه با اصلاح قانون خانواده در سال 1968 این امر قانونی شد. در استرالیا با اصلاح قانون خانواده مصوب 1984 این امر قانونی شد، ولی همسر زن عنوان پدر را نمی گیرد و بچه از نظر قانون بدون پدرتلقی می گردد. در کانادا، بنابر توصیه کمیسیون اصلاح قوانین در سال 1985 پیشنهاد شد که مراجع قانون گذاری ایالت های کبک و یوکون قوانینی را درخصوص تلقیح مصنوعی وضع نمایند. در ایالات متحده آمریکا، حداقل 34 ایالت قوانینی را درخصوص بعضی از حقوق و مسئولیت های اهداکننده اسپرم به تصویب رساندند، به نظر نمی رسد که هیچ ایالتی یک قانون جامع و کامل در مورد A.I.D داشته باشد و یا قانون یک ایالت را بتوان به عنوان نمونه و مدل قانون گذاری در مورد A.I.D در نظر گرفت. در کشورهای اتریش، آلمان، نروژ، دانمارک، هلند، بلژیک، پرتغال، یونان، فنلاند اقدام به تصویب قوانین خاص درخصوص تلقیح مصنوعی نموده، به موجب آن مسائل ناشی از به کارگیری این تکنیک ها را از جهات تخصصی و حقوقی تنظیم کرده اند. در مجموع بررسی ها نشان می دهد که قانون گذاری در این زمینه از اواخر دهه هفتاد میلادی آغاز شده است.[9] رواج تلقيح مصنوعي در انگلستان و هجوم زنان بي فرزند به بيمارستان هاي لندن موجب شد كه موضوع تلقيح مصنوعي در بين عوام انگلستان مطرح، وزير بهداري استيضاح و دولت تخطئه گردد. علت مخالفت مجلس اين بود كه چرا اين گونه افراد مانند اطفال قانوني، طبيعي و شرعي به ثبت مي رسند و شناسنامه براي آنها صادر مي شود. با وجود اعتراض هاي مذكور از تلقيح مصنوعي جلوگيري نشد و امروزه در انگلستان اطفال ناشي از تلقيح مصنوعي به طور چشم گير مشاهده مي گردد. در پاره اي از كشورها تلاش بر اين بود كه از اشاعه اين رويه غير طبيعي جلوگيري به عمل آيد. در كشور ايتاليا و در شهر واتيكان، پاپ رهبر كاتوليكهاي جهان تلقيح مصنوعي را تحريم كرد[10]؛ ولي بعضي از كشورهاي اروپايي و آمريكايي تلقيح مصنوعي را مباح دانستند. امروزه در ممالك متحده آمريكا با وجود مخالفت هاي ف دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |