ارزيابي واكنش ارقام مختلف سويا نسبت به بيماري - دانلود رایگان
دانلود رایگان
دانلود رایگان
ارزيابي واكنش ارقام مختلف سويا نسبت به بيماري پوسيدگي ذغالي دراستان گلستانفهرست مطالب
فصل دوم: مواد و روشها 35 فصل سوم: نتایج 50 فصل چهارم: بحث 74 منابع مورد استفاده 87 فهرست جداول
. 65 فهرست اشكال
Macrophomona phaseolina در ايران 16 Macrophomona phaseolina:A) پيكنيد روي ساير ميزبان، كه تاكنون از روي سويا گزارش نشده، B) ميكرواسكلروت منفرد، C) برش عرضي پيكنيدها، D) ميكرواسكلروتهاي ماكروفومينا روي محيط كشت و E) انشعابات ريسهاي 19 چكيده پوسيدگي ذغالي ناشي از Macrophomina phaseolina، يكي از مهمترين بيماريهاي سويا بوده، باعث كاهش كميت و كيفيت اين محصول ميشود. اين تحقيق به منظور بررسي مقاومت 66 ژنوتيپ سويا از سه گروه رسيدگي زودرس (III)، متوسطرس (IV) و ديررس (V) به ترتيب شامل 11، 7، 48 ژنوتيپ، در برابر اين بيماري در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گرگان، طي سال زراعي 1389 انجام شد. وجود سختينه در ريشه و طوقه به عنوان ملاك تشخيص بوتههاي آلوده از سالم در نظر گرفته شد و بر اين اساس، ميزان وقوع و شدت بيماري (S1: نسبت ارتفاع آلودگي ساقه به ارتفاع كل ساقه و S2: شدت بیماری بر اساس مقياس توصيفي پنج نمرهاي) در مرحلهي رشدی R7محاسبه گرديد. در پايان فصل، عملكرد و اجزاي عملكرد كرتها اندازه گيري شد. در بررسي مقاومت بيماري به تفكيك ژنوتيپها، لاين DI41 با شدت نهايي 100 درصد حساسترين و لاين Sepideh × T1SRF (10) با ميزان وقوع صفر و شدت نهايي (S2) 33/13 درصد به عنوان مقاومترين ژنوتيپ نسبت به بيماري معرفي شدند. در بررسي مقاومت به تفكيك گروههاي رسيدگي سويا، درصد بوتههاي بيمار در گروه رسيدگي V (دير رس) پايينتر (97/58 درصد) و در گروه رسيدگي III(زود رس) بالاتر (91/91 درصد) از ساير گروهها بود. شدت بيماري (S1 و(S2 و درصد آلودگي ريشه در گروه رسيدگيIII به ترتيب در بالاترين ميزان ( 53/47، 83/65 و 91/92 درصد) و در گروه رسيدگي V به ترتيب در پايينترين ميزان (06/19، 85/45 و 29/74 درصد) بوده است. ارزيابي خسارت در ارتباط بين متغيرهاي مقدار بيماري (ميزان وقوع، شدت بيماري و درصد آلودگي ريشه) و متغيرهاي مربوط به عملكرد و اجزاي عملكرد (وزن غلاف با دانه، وزن دانه و وزن صد دانه) انجام شد. با در نظرگرفتن دادههاي مربوط به همهي ژنوتيپها، وزن غلاف با دانه و وزن دانه بهترين همبستگي را با شدت 1 بيماري نشان دادند، اما وزن صد دانه، همبستگي نسبتاً مناسبي را با هر چهار متغير مربوط به مقدار بيماري نشان داد. در مرحلهي بعد، ضريب همبستگی بين متغيرهاي مستقل و وابسته به تفكيك گروههاي رسيدگي III، IV و Vتعيين شد. در گروه رسيدگي III، وزن غلاف با دانه و وزن دانه بهترين همبستگي را با شدت 1 بيماري نشان دادند، اما وزن صد دانه همبستگي نسبتاً مناسبي را با هر چهار متغير مربوط به مقدار بيماري نشان داد و در گروه رسيدگي Vو IV تنها وزن صد دانه همبستگي مناسبي را با هر چهار متغير مربوط به مقدار بيماري نشان داد. در پايان رابطهي بين متغيرهاي مستقل و وابسته كه داراي ضرايب همبستگي قابل قبولي بودند، از طريق آناليز رگرسيون خطي مورد بررسي قرار گرفت و براي هر گروه رسيدگي، مناسبترين معادلات رگرسيوني بر اساس ضريب تبيين، انتخاب و ارايه گرديد. كلمات كليدي: ژنوتيپهاي سويا، پوسيدگي ذغالي،Macrophomina phaseolina، درصد بوتههاي بيمار، شدت بيماري، مقاومت، گروههاي رسيدگي و ارزيابي خسارت. فصل اول مقدمه سویا با نام علمی (L.) maxGLycine، گیاهی یکساله از خانواده پروانه آسا (fabaceae) است که در حدود 2800 سال پیش از میلاد در چین شناخته شده بود و دانه آن جزو پنج دانه مقدس (به همراه جو، گندم، ارزن و برنج) به شمار میآمد (آلیاری و همکاران، 1379). اين گياه از طریق چین در کشورهای کره و ژاپن، جنوب شرقي آسیا، و سرانجام در اطراف جهان پراکنده شد (وب سایت وزارت کشور). سویا در قرن هجدهم میلادی به اروپا و در اوایل قرن نوزدهم به آمریکا وارد گردید. سویا تقریباً در اکثر نقاط جهان کشت میشود و یکی از منابع اصلی تأمین روغن و پروتئین گیاهی است. تولید دانههای روغنی طی سالهای 1987 تا 1988، 202 میلیون تن تخمین زده شده و سویا نصف کل این مقدار را به خود اختصاص داد. ایالات متحده با سطح زیر کشت حدود 23 میلیون هکتار، 8/51 میلیون تن سویا تولید میکند، که بیش از 51 درصد محصول به دست آمده جهان را شامل میشود. بعد از ایالات متحده آمریکا، کشورهای برزیل و چین به ترتیب در رتبههای دوم و سوم تولید کننده جهان قرار دارند (جدول1-1). فرآوردههای مختلف سویا در تهیهي غذاها و نوشیدنیهای جدید، کم هزینه و متعادل از نظر مواد غذایی و غنی از پروتئین برای مصرف انسان، هر ساله اهمیت بیشتری پیدا میکند (Sinclair and Backman, 1989). در سالهای 1310 و 1316، انواعی از سویا از چین و هند به ایران آورده شد و در سالهای 1318 و 1319 انواع مختلفی سویا از آلمان وارد کشور شده، مورد آزمایش قرار گرفت (وب سایت وزارت کشور). کشت سویا هم به صورت بهاره و به صورت تابستانه صورت میگیرد که کشت دوم آن در ایران بعد از محصولاتی نظیر گندم، جو، سیب زمینی، کاهو و باقلا انجام میشود و بدین لحاظ، نیاز به اختصاص زمینی خاص برای کشت ندارد. مهمترین مناطق کشت سویا در کشور استانهای مازندران، گلستان، لرستان، آذربایجان شرقی و دشت مغان میباشند. در سال زراعی 86-1385، سطح زیر کشت سویا در ایران حدود 74461 هکتار بوده است(جدول1-2).از نظر پراکنش جغرافيایی این محصول در کشور، بیش از90 درصد اراضی زیر کشت سویا در استانهای مازندران و گلستان قرار دارد. بنابراین، وضعیت تناوب اراضی و به طور کلی الگوی کشت سالانه در این دو استان، نقش عمدهای در تعیین میزان سطح زیر کشت سویا در سطح کشور دارد. هر ساله حدود 50 تا60 هزار هکتار از اراضی استان گلستان به کشت سویا اختصاص مییابد که این مقدار نقش مهمی را در تأمین بخشی از نیاز کشور به روغن را تأمین میکند. از آن جایی که این گیاه از خانواده بقولات است میتوان ازآن به عنوان منبع نیتروژن به منظور تقویت خاک برای کشت بعدی استفاده کرد (وب سایت وزارت کشور). جداول1-1- سطح زير كشت، ميزان توليد و عملكرد سويا در پنج كشور مهم توليد كنندهي جهان طي سالهاي 1999 تا 2006 .(FAO) ميزان توليد (هزار تن) متوسط عملكرد (كيلو گرم در هكتار) جدول1-2- سطح زير كشت، ميزان توليد و عملكرد سوياي كشور و استانهاي مازندران و گلستان طي سالهاي 1373 تا 1385 (اداره كل آمار و اطلاعات وزارت جهاد كشاورزي). سطح زير كشت (هكتار) ميزان توليد (تن) عملكرد توليد (كيلو گرم در هكتار) 1-1- گروههاي رسيدگي سويا سويا داراي گروههاي رسيدگي متفاوتي است. مطالعه در مورد چگونگي اثرگذاري اين صفت بر شدت بيماري، عملكرد و اجزاي عملكرد حائز اهميت ميباشد. تاكنون 13 گروه رسيدگي در بين ارقام سويا شناخته شده است كه شامل گروههاي 000، 00، 0، I، II، III، IV، V، VI، VII، VIII، IXوXميباشد كه گروه 000 زودرسترين و گروه X ديررسترين ميباشد (Poehlman, 1986). ارقام سوياي مورد استفاده در استان گلستان در گروههاي رسيدگي III، IVو V به ترتيب به عنوان زوررس، متوسط رس و ديررس قرار دارند (www.ganrrc.org). با توجه به كشت همزمان كليه ارقام، وقوع گلدهي آنها در زمانهاي مختلف را ميتوان به حساسيت متفاوت آنها به طول روز نسبت داد به طوري كه گروههاي رسيدگي ديررستر، حساسيت بيشتري به طول روزهاي كوتاهتر دارند (Poehlman, 1986). تحقيقات مايرس و همكاران (Mayers et al., 1991)، نشان داد كه ارقام ديررس نسبت به ارقام زودرس، مادهي خشك بيشتري توليد ميكند و در ارقام ديررس طول دورهي رشد طولانيتر و تجمع مادهي خشك بيشتر، منجر به افزايش عملكرد دانه ميگردد. 1-2- بیماریهای سویا به موازات گسترش سطح زیر کاشت سویا در سراسر جهان، تعداد و شدت بیماریهای سویا افزایش یافته است. در سال 1987، میزان خسارت ناشی از بیماریهای سویا در دنیا 3/10میلیون تن برآورد شده است. بیش از 100 عامل بیماریزا در دنیا شناخته شده که باعث ایجاد بیماری در سویا میشوند و حدود 35 تای آنها از نظر اقتصادی اهمیت دارند. در هر مزرعه سویا، معمولا یک یا چند عامل بیماری یافت میشود. تمام اندامهای گیاه سویا به تعدادی از عوامل بیماریزا که باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول دانه سویا میشوند حساس هستند (Sinclair and Backmand, 1989). 1-3- بيماري پوسیدگی ذغالی بیماری پوسیدگی ذغالی[1] که به وسیله قارچ Macrophomina phaseolina (Tassi) Goid ایجاد میشود، یک بیماری شایع در بسیاری از مناطق جهان میباشد (Smith and Wyllie, 1999). این بیماری هر ساله، به خصوص در سالهای خشک و کم باران، باعث آلودگی مزارع سویا و کاهش کمیت و کیفیت محصول میشود و در حال حاضر از مهمترین بیماریهای قارچی سویا به شمار میآید (رعیت پناه، 1375). در مناطق شمالی آمریکا، بیماری پوسیدگی ذغالی از نظر اهمیت، بعد از بیماریهای نماتد سیست سویا، پوسیدگی فیتوفترایی ریشه و بیماریهای مرگ گیاهچه در رتبهي چهارم قرار دارد (Smith and Carvil, 1997). پوسیدگی ذغالی باعث کاهش معنی دار محصول در بسیاری از نواحی جهان شده و سومین بیماری از بین بیماریهای مهم سویا از لحاظ اقتصادی در بیش از 10 کشور تولید کننده در سال 1998 بوده است(Wrather et al., 2001).طی سالهای 2003 تا 2005 این بیماری به عنوان یکی از 10 بیماری مهم سویادر ایالت متحده آمریکا معرفی شده است (Wrather and Koenning, 2006). طی سالهای 1989 تا 1991، خسارت سالیانه سویا در نواحی مرکزی ایالت میسوری آمریکا در اثر بیماری پوسیدگی ذغالی، 25/2 میلیون تن تخمین زده شده است (Smith and Carvil, 1997). کاهش محصول ناشی از پوسیدگی ذغالی در ایالت متحده، در سالهای 2003، 2004 و 2005 به ترتیب 98/1، 28/0 و 49/0 میلیون تن گزارش شده است (Wrather and Shannon, 2007). اختلاف در کاهش محصول سویا به واسطهی پوسیدگی ذغالی در سالهای مختلف به علت شرایط محيطي متفاوتی رخ داده است (Smith and Wyllie, 1999). میزان خسارت بیماری، به قدرت بیماری زایی بیمارگر، شرایط محیطی، وضعیت نمو و سلامتی گیاه هنگام بروز آلودگی، شدت بیماری در مزرعه و تعداد گیاهان آلوده، بستگی دارد (Sinclair and Backmand, 1989). نخستین بار، قارچ عامل بیماری پوسیدگی ذغالی در سال 1973 توسط دینگرا و سینکلر از روی گیاه دارویی Coleus در هند گزارش شد (Dhingra and Sinclair, 1973). نخستین گزارش از بیماری پوسیدگی ذغالی سویا نیز از ایالت ایلینویز در آمریکا توسط کانوار و همکاران در سال 1986 ارائه گردید ( kunwar et al., 1986). قارچ M. Phaseolina درایران اولین بار از مزارع خربزه اطراف اصفهان توسط شریف گزارش شده است (غفاریان، 1379 ). 1-4- دامنه میزبانی M. phaseolinaدامنهي میزبانی وسیعی دارد و بیش از 500 گونه در 75 خانواده گیاهی را مورد حمله قرار میدهد (Wyllie et al., 1984). با وجود دامنهي میزبانی وسیع، تاکنون تنها یک گونه از این قارچ شناسایی گردیدهاست، اما طبق گزارشهای موجود جدایههای به دست آمده از میزبانهای مختلف از نظر ریخت شناسی و توان بیماریزایی تفاوت دارند (Dhingra and Sinclair, 1972; Pearson et al., 1987). تاکنون 22 گونهي گیاهی به عنوان میزبانهای این قارچ در ایران گزارش شده است. میزبانهای این قارچ در گروههای مختلف گیاهی نظیر محصولات زراعی، باغی، دارویی، علوفهای و غیر زراعی قرار میگیرند (جدول 1-3). جدول1-3- ميزبانهاي قارچ Macrophomina phaseolinaدر ايران.
در گزارش موسسهي CAB در سال 2005، از 122 گونه گیاهی به عنوان میزبانهای این قارچ یاد شده است. علایم ناشی از این قارچ در مرحله گیاهچهای، پيش از جوانه زنی، مرحله گلدهی، میوه دهی، پس از برداشت، و در طول رشد گیاه بر روی قسمتهای مختلف گیاه نظیر برگ، ریشه، ساقه، بذر، گل و گیاه قابل مشاهده است (Anonymous, 2005). اسامي مترادف قارچ عامل بيماري عبارتند از(Anonymous, 2005): Macrophomona phaseolina (Tassi) Goidanich Tiarosporella phaseolina (Tassi) Vander Aa Macrophomina phaseiolina ( Maubl.) S. F. Ashby Sclerotium bataticola Taubenh. Macrophom phaseoli Maubl. Macrophoma cajani Macrophomona Philippines Petr. Macrophoma corchori Sawada Macrophomona sesame Sawada Rhizoctonia lamellifera Small این بیماری به اسامی دیگری نظیر پوسیدگی ریشه، سوختگی خاکستری ساقه، پژمردگی آب و هوای خشک و پژمردگی تابستانه نيز نامیده میشود(Anonymous, 2005). [1]. Charcoal rot دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||