اثر تغذیه معدنی فسفر و پتاسیم بر رشد و تثبیت - دانلود رایگان
دانلود رایگان سویا گیاه بومی شرق آسیا، یکی از قدیمیترین گیاهان زراعی این ناحیه است و یک گیاه زراعی دانهای و روغنی حیاتی محسوب میشود
دانلود رایگان
| اثر تغذیه معدنی فسفر و پتاسیم بر رشد و تثبیت زیستی نیتروژن در گیاه سویا Glycine max (L.) Merr تحت شرایط غرقابی در مرحله رویشی گره بندیچکیده بهمنظور بررسی اثر دوره غرقابی و مقادیر مختلف فسفر و پتاسیم بر تثبیت زیستی نیتروژن در مرحله رویشی(V4) گیاه سویا رقم دیپیایکس(کتول) آزمایشی بهصورت گلدانیدر سال 1392 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با آرایش فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل: 1) تلقیح با باکتری (Bradyrhizobium japonicum) و عدم تلقیح با باکتری، 2) ترکیب مقادیر مختلف فسفر و پتاسیم (سطح اول: بدون مصرف کود، سطح دوم: 200 میلیگرم فسفر و 150 میلیگرمپتاسیم در گلدان، سطح سوم: 300 میلیگرم فسفر و 300 میلیگرم پتاسیم در گلدان) و 3) طول دورههای غرقابی (0، 5، 10، 15روز) بود. نتایج نشان داد میزان فعالیت پراکسیداز با اعمال تنش غرقابی ابتدا به مدت 5 و10 روز غرقاب افزایش و در تیمار 15 روز غرقابی کاهش یافت. در بین تیمارهای آزمایش، کمترین فعالیت آنزیم پراکسیداز در شرایط عدم تلقیح، عدم مصرف کود و صفر روز غرقاب (5/78 نانو مول بر دقیقه بر گرم در بافت تر) و بیشترین فعالیت (488 نانو مول بر گرم در بافت تر) در شرایط تلقیح با باکتری در سطح سوم کودی و 10 روز غرقاب مشاهده گردید. آنزیم کاتالاز نیز با افزایش مدت تنش غرقاب در تمامی تیمارها کاهش یافت. بیشترین آنزیم کاتالاز (1600 نانو مول بر دقیقه بر گرم در بافت تر) را تیمار تلقیح با باکتری در سطح کودی سوم و 15 روز غرقاب داشته است. با افزایش مدت غرقابی غلظت فسفر و پتاسیم در دانه و برگ و اندام غیربرگ (غلاف و ساقه) گیاه سویا روند کاهشی نشان داد اما در تیمار تلقیح در سطح کودیسوم با شیب کمتری نسبت به دیگر تیمارها کاهش صورت گرفت. حداکثر عملکرد دانه (22/43 گرم در بوته) در تیمار تلقیح در سطح کودی سوم و صفر روز غرقاب و کمترین آن (13/31 گرم در بوته) در تیمار عدم تلقیح در سطح کودی اول و 15 روز غرقاب بهدست آمد. میزان تثبیت زیستی نیتروژن (BNF) در گیاه با افزایش مدت دورههای غرقابی رو به کاهش گذاشت اما با افزایش سطوح تغذیهای میزان نیتروژن تثبیت شده در گیاه کمتر تحت تاثیر قرار گرفت. بیشترین تثبیت زیستی نیتروژن در سطح کودی سوم بدون غرقاب (280 میلیگرم در بوته) و کمترین آن در سطح کودی اول و 15 روز غرقاب (5/94 میلیگرم در بوته) مشاهده شد. کلید واژگان: دوره غرقابی، فسفر، پتاسیم، آنزیمهای آنتیاکسیدان، عملکرد، BNF
2) در معادلات درجه دو برازش داده شده برای وزن خشک برگ50 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای ارتفاع ساقه52 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای وزن خشک ساقه54 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای حجم ریشه57 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای وزن خشک ریشه59 2) در معادلات درجه دو برازش داده شده برای تعداد گره61 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای وزن خشک گره63 2) در معادلات درجه دو برازش داده شده برای آنزیم پراکسیداز66 2) در معادلات درجه دو برازش داده شده برای آنزیم کاتالاز69 2) در معادلات درجه دو برازش داده شده برای کلروفیل a72 2) در معادلات نمایی برازش داده شده برای کلروفیل b74 2) در معادلات نمایی برازش داده شده برای کاروتنوئید77 2) در معادلات نمایی برازش داده شده برای فلورسانس کلروفیل79 2) در معادلات درجه دو برازش داده شده برای درصد روغن81 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای غلظت نیتروژن دانه84 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای غلظت نیتروژن برگ86 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای غلظت نیتروژن غیربرگ88 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای غلظت فسفر دانه91 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای غلظت فسفر برگ95 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای غلظت فسفر در غیربرگ97 2) در معادلات خطی برازش داده شده غلظت پتاسیم دانه99 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای غلظت پتاسیم برگ101 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای غلظت پتاسیم غیربرگ103 2) در معادلات نمایی برازش داده شده برای اتیلن106 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای تعداد غلاف در بوته108 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای تعداد دانه در غلاف110 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای وزن هزار دانه113 2) در معادلات نمایی برازش داده شده برای عملکرد دانه117 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای عملکرد بیولوژیکی119 2) در معادلات خطی برازش داده شده برای نیتروژن تثبیتشده121 1- 1- تاریخچه و اهمیت سویا سویا گیاه بومی شرق آسیا، یکی از قدیمیترین گیاهان زراعی این ناحیه است و یک گیاه زراعی دانهای و روغنی حیاتی محسوب میشود (اسدی و فرجی، 1388).زراعت سويا به عنوان دانه روغني از حدود سال 1342 با وارد كردن بذر آن به ايران در مناطقي مانند مازندران آغاز و متعاقب آن كشت سويا توسط شركت سهامي دانه هاي روغني در برخي ديگر از نقاط كشور معمول مي شود. از سال 1970 تولید سویا دسته کم دو برابر تولید سایر گیاهان روغنی مثل بادام زمینی، آفتابگردان، کلزا بوده است. سهم سویا از تولید دانههای روغنی جهان از 32 درصد در سال 1965 به بیش از 50 درصد در دهه 1980 افزایش یافته است. دانه خشک سویا دارای 18-25 درصد روغن و 30- 50 درصد پروتئین میباشد. سویا یکی از محصولات عمده زراعی در دنیا است که در تهیه روغن نباتی و تامین پروتئین برای انسان و دام نقش ویژهای دارد (حاتمی و همکاران، 1388). سویا جایگاه مهمی در بین گیاهان صنعتی کشورمان بهخصوص در استان گلستان دارد، به طوریکه بر اساس گزارش دفتر آمارFAO، کل سطح زیر کشت سویا در کشور در سال 91- 1392 برابر 80 هزار هکتار بود، که از این سطح 200هزار تن دانه سویا تولید شده است. استان گلستان با اختصاص 76 درصد از کل سطح زیر کشت سویای کشور و 75 درصد از کل تولید دانه این محصول به خود در جایگاه نخست تولید سویا در کشور قرار گرفت. استان گلستان با مساحت 7/20380 کیلومترمربع در شمال ایران، یکی از قطبهای اصلی تولیدات کشاورزی بوده و تقریباً همه ساله به همراه استانهای فارس و خوزستان در صدر تولیدکنندگان زراعی و صنعتی قرار دارد. در استان گلستان حدود 90 درصد زراعت سویا بهصورت کشت دوم (تابستانه) پس از برداشت گندم، کلزا و جو انجام میگیرد، که نسبت به کشت بهاره محصول کمتری تولید مینماید (نخعی و هزار جریبی، 1381). در سال زراعی 1390 استانهای گلستان 65 درصد، مازندران 16 درصد و سایر استانها حدود 19 درصد از سطح زیر کشت این محصول را به خود اختصاص دادند، استان گلستان بهدلیل شرایط مناسب اقلیمی و خاک حاصلخیز از دیر باز مستعد کشت دانههای روغنی بوده است و با سطح زیر کشت 60 هزار هکتار، مهمترین منطقه سویا در کشور محسوب میشود و با تولید 45 درصد دانههای روغنی کشور در سالهای اخیر مقام نخست تولید این محصول را در بین استانهای کشور به دست آورده است (خادم پیر و همکاران، 1391). این موضوع نشاندهنده نقش مهم این گیاه در زندگی و اقتصاد کشاورزان استان است که ضرورت مطالعات بیشتر در خصوص این گیاه را ضروری میسازد. با توجه به اهمیت موضوع و جایگاه کشت سویا در استان گلستان بررسی عوامل کاهشدهنده تثبیتکنندگی نیتروژن ارقام سویا و نهایتاً معرفی شیوههای جدید به زراعی جهت افزایش کیفی و کمی عملکرد آن ضروری بهنظر میرسد. 1- 2- ویژگیهای گیاهشناسی سویا لوبیای روغنی یا سویا(Glycine max (L.) Merr.)گونههایی یک ساله از خانوادهی بقولات، زیر خانوادهی پروانه آسا و طایفه سه برگچهایها میباشد. دو برگ اول این گیاه ساده و متقابل و بقیهی برگهای آن سه برگچهای با آرایش متناوب است. ساقه در ارقام مختلف سویا بهصورت ایستاده دیده میشود. از نظر وضعیت تشکیل گل بر روی ساقه، ارقام سویا را به دو گروه رشد محدود و رشد نامحدود تقسیم میکنند. البته گروه حد واسطی به نام نیمه رشد محدود را نیز میتوان به این گروه اضافه کرد. در ارقام رشد محدود، رشد زایشی با تبدیل مریستم انتهایی ساقهی اصلی به مریستم زایشی آغاز میگردد. بدین ترتیب با شروع رشد زایشی، رشد رویشی تقریباً متوقف میشود اما در ارقام رشد نامحدود، بعد از شروع رشد زایشی نیز رشد رویشی ادامه مییابد و تبدیل مریستم انتهایی ساقه به مریستم زایشی صورت نمیگیرد. ریشه سویا راست با انشعابات جانبی زیاد میباشد که در صورت وجود باکتری همزیست Bradyrhizobium japonicum درخاک یا مایهزنی این باکتری، گرههای حاوی باکتری بر روی ریشه تشکیل میشود. گلآذین سویا که حاصل رشد و نمو جوانه جانبی واقع در زاویهی بین برگ و ساقه است از نوع خوشه بوده و متشکل از 3 تا 15 گل میباشد. گلها به رنگ سفید یا بنفش دیده میشود. تشکیل و شکوفایی گلها از بخش تحتانی گل آذین آغاز شده و به سمت بالا ادامه مییابد. ساختمان گل در سویا همچون سایر گیاهان زیر تیرهی پروانه آساها از پنج گلبرگ (2 ناو، 2 بال و یک درفش)، 10 پرچم بهصورت دیادلفوس (9پرچم پیوسته و یک پرچم جدا از بقیه) و مادگی یک برچهایی تشکیل شده است. میوهی سویا از نوع نیام است. نیامها پس از رسیدگی به رنگ قهوهای روشن یا رنگهای نزدیک به آن، بسته به رقم، در آمده و توسط کرکهای کوتاه پوشیده شده است. در هر نیام 1 تا 5 بذر، معمولا 2 تا 3 بذر دیده میشود. وزن 1000 دانه در سویا اغلب بین 60 تا 200 گرم با میانگین حدوداً 150 گرم میباشد. رنگ بذر در ارقام روغنی سویا معمولا زرد رنگ است ولی بهویژه در ارقام غیرروغنی ممکن است به رنگهای دیگر مانند سبز، قهوهای، سیاه، و ترکیبی از آنها دیده شود. سویا گیاهی روز کوتاه و گرمادوست است و به نور و گرمای فراوانی نیاز دارد. درحال حاضر سویا از عرض جغرافیایی 40 درجه جنوبی تا بیش از 50 درجه شمالی و از ارتفاع صفر تا بیش از 2100 متر از سطح دریا کاشته میشود. این گیاه به شوری حساس است و پی اچ حدوداً خنثی تا کمی اسیدی برای رشدش مناسب است. به سایه اندازی و رقابت با علفهرز حساس میباشد. سویا به ورس مقاوم است، اما بهدلیل جوانهزنی بهصورت اپیژیل به سله و تراکم بسیار حساس است. دمای حداقل برای رشد آن 10 درجه سانتیگراد و دمای کشنده 2- درجه سانتیگراد است (خواجه پور، 1386). 1- 3- تعریف مساله شواهد زیادی حکایت از پاسخ مناسب سویا به حاصلخیزی خاک و مصرف بهینه کود دارد (حاتمی و همکاران، 1388). از طرفی ایجاد تنش غرقابی در محیط رشد گیاه بهدلیل کاهش هدایت ریشهای و بسته شدن روزنهها میزان دسترسی به عناصر غذایی کودی مثل نیتروژن و فسفر و پتاسیم را کاهش میدهد زیرا با بسته شدن روزنهها نیرو محرکه اصلی آب و جذب غیرفعال آن متوقف شده و عدم جذب غیرفعال عناصر محلول در آب میشود (پسر کلی، 1999). در این شرایط تخلیه اکسیژن محلول بسته به دما، فعالیت تنفسی گیاهان و میکروارگانیسمها و نیز فراوانی و تداوم اشباع بودن خاک منجر به کاهش یا عدم اکسیژن طی چند روز تا چند ساعت میشود (گالشی و همکاران، 1388). آب گرفتگی طولانی مدت شرایط را برای افزایش میکروارگانیسمهای غیرهوازی مساعد میکند و بهجای اکسیژن از گیرندههای الکترون دیگری استفاده میکنند. در نتیجه یونهای معدنی سمی و احیا شده مثل نیتریت (ازنیترات) و فروس (ازفریک) در خاک تجمع مییابد (کافی و همکاران، 1388). تغییرات ایجاد شده در وضعیت الکتروشیمیایی خاکهای غرقاب نیز در جذب عناصر اختلال ایجاد میکند و در این شرایطFe3+بهFe2+وMn4+بهMn2+، نیترات به نیتروژن و N2Oاحیا میشود. در یک خاک غرقاب گازهای متان و سولفید هیدروژن آزاد میگردد. در این شرایط ایجاد تنش تغذیهای در گیاهان غیرمقاوم اتفاق میافتد و جذب کودهای مصرفی نیز کاهش مییابد (پسر کلی، 1999). بدون شك تثبيت زیستی نيتروژن (BNF)[1] بهترين و مهمترين راهي است كه خاك بهطور طبيعي از نيتروژن سرشار ميشود. حداکثر نیتروژن تثبیت شده توسط سویا 237 کیلوگرم در هکتار در سال میباشد. مقدار نیتروژن تثبیت زیستی شده توسط سویا متغییر بوده و به عوامل خاکی و محیطی، سویه باکتری مورد استفاده و رقم سویای کشت شده بستگی دارد (یادگاری و همکاران، 1383). گیاهان در تثبیت زیستی، به کمبود فسفر و پتاسیم و گوگرد حساس هستند. این مواد مغذی میتواند بهطور مستقیم BNF را تحت تاثیر قرار دهند. از اثرات مستقیم این مواد: تاثیر در رشد رایزوبیومها، تشکیل گره و عملکرد، و بهطور غیرمستقیم بر رشد گیاه میزبان میباشد (دیویتو و همکاران، 2014). باکتریهای موجود در گرههای تثبیتکننده نیتروژن برای فعالیت نیاز به اکسیژن دارند. در حالت غرقاب میزان اکسیژن فراهم شده برای این گرهها به شدت کاهش پیدا میکند. از طرفی دیگر، اکسیژنی که از طریق بافت ائرانشیم در اختیار این گرهها قرار میگیرد بسیار کمتر از مقدار کافی است. به همین دلیل، در شرایط غرقاب میزان فعالیت این گرهها به شدت کاهش مییابد. 1- 4- تنش غرقابی و اهمیت آن بهطور معمول یک دوره طولانی مدت بارندگی یا آبیاری بیش از حد همراه با زهکشی ضعیف خاک، باعث غرقاب شدن خاک میشود. غرقاب شدن بهطور گسترده در خاکهای جهان رخ میدهد که آسیب جدی بر پوشش گیاهان طبیعی و گیاهان زراعی دارد. در خاک غرقاب فضای مخصوص هوا از آب پر شده و در نتیجه انتشار گازها بین جو و خاک و ریشه به تاخیر میافتد (کافی و دامغانی، 1379). حالت آب ماندگی غرقاب با هم متفاوت هستند. غرقاب به شرایطی گفته میشود که قسمتی از ساقه گیاه نیز در زیر سطح آب باشد. اما در صورتیکه فقط ماکروپورهای خاک اشباع از آب باشد آب ماندگی اتفاق میافتد. شدت غرقابی بستگی به تغییرات وضعیت اکسیداسیون و احیای خاک دارد. در این حالت گازهایی مانند اکسیژن به سرعت تخلیه شده و گازهایی مانند اتیلن و دیاکسیدکربن به سرعت تجمع مییابد. دورههای طولانی مدت آب ایستادگی فلور میکروبی خاک را به نفع میکروارگانیسمهای غیرهوازی که از گیرندههای الکترون دیگری غیر از اکسیژن استفاده میکنند، تغییر میدهد و در نتیجه فرمهای احیایی و سمی یونهای معدنی مانند No3-، Fe2+،Mn2+و آنیونهایی مانند سولفید که بهطور بالقوه سمی هستند افزایش مییابد. زمانی که در وضعیت احیا میباشد غلظت آهن، آلومینیم و منیزیم در محلهای قابل تبادل افزایش مییابد و قسمتی از فسفر موجود در خاک تبدیل به فرم محلول میشود و در معرض آبشویی قرار میگیرد. گازهایی مانند اتیلن نیز تجمع یافته و اندامهای گیاهی را تخریب و یا رشد را محدود مینمایند. بنابراین جذب عناصر غذایی را طی غرقاب کاهش یافته که منجر به تولید بیوماس کمتری میشود. غلظت نیترات موجود در ساقه تحت تنش غرقاب به شدت کاهش مییابد. وقتی که خاک غرقاب میشود سرعت از بین رفتن اکسیژن بستگی به عوامل مختلفی از جمله تنفس ریشه گیاه و میکروارگانیسمها، حلالیت اکسیژن در آب و سرعت انتشار اکسیژن در خاک دارد و ایجاد شرایط بیهوازی در خاک تحت تنش غرقاب از چند ساعت تا چند روز متغییر است. در شرایط غرقاب تثبیت زیستی نیتروژن در گرههای ریشههای لگوم کاهش یافته و ارتباط مایکوریزایی وزیکولار آربیسکولار که بهطور طبیعی جذب فسفر را افزایش میدهد کاهش مییابد. در گیاهان غرقاب ریشههای نابجا از بخشهایی از ساقه که زیر آب قرار گرفتهاند خارج شده و بهصورت افقی رشد میکنند. به احتمال قوی این امر نیز یک مکانیسم سازگاری است که اجازه جایگزینی سیستم ریشه اصلی را با ریشههای جدید میدهد. ریشه برخی گیاهان غرقاب تمایل به زمینگرایی منفی دارند و به عبارت دیگر سمت بالا رشد میکند. تحت شرایط کمبود اکسیژن میزان انرژی سلولهای ریشه کاهش مییابد این انرژی برای جذب مواد غذایی ضروری است از این رو جذب فسفر، نیترات، پتاسیم کاهش مییابد. غرقاب موجب کاهش در میزان کلروفیل برگ و کاتالاز (CAT)و کاهش سرعت فتوسنتز همراه میشود. همچنین این تنش باعث عدم تعادل هورمونی میشود و میزان جیبرلیک اسید و سیتوکنین سلولهای گیاهی بهطور معنیداری کاهش مییابد در حالیکه اتیلن وABA افزایش مییابد. اولین عامل کاهش فتوسنتز تحت تنش غرقاب بسته شدن روزنهها و کاهش جذبCO2میباشد. همچنین این تنش با کاهش میزان فعالیت رابیسکو موجب کاهش میزان فتوسنتز میشود. تعداد دانه مهمترین اجزای عملکرد هستند که تحت تاثیر تنش غرقاب کاهش مییابند و میتوانند به عنوان صفات مهم برای مطالعه تحت تنش مورد استفاده قرار گیرند (کافی و همکاران، 1388). در گرگان بهطور معمول سویا در خرداد ماه (به عنوان کشت دوم) مورد کاشت قرار میگیرد. در برخی از سالها بارندگیهای سنگین طی تابستان و همچنین بارندگیهای اوایل پاییز موجب ایجاد شرایط غرقابی میشود که شناخت عوامل مختلف ایجادکننده تنش غرقابی و راهکارهای مقابله با پیشگیری از آن امری مهم است. 1- 5- تاثیر عناصر غذایی بر گیاهان زراعی و تثبیت زیستی نیتروژن کلیه عناصر معدنی غذایی هر یک به نحوی در متابولیسم گیاهان دخالت مستقیم دارند و به همین دلیل کمبود آنها در گیاهان عوارض بیوشیمیایی و متابولیسمی و فیزیولوژیکی خاصی را ایجاد میکنند. در نتیجه منجر به ظاهر شدن برخی نشانهها و علائم ظاهری بهخصوص در اندامهای مختلف گیاهان و بهویژه برگها میشوند که به آنها علائم کمبود عناصر معدنی میگویند و از روی این علائم میتوان کمبود عناصر مختلف را تشخیص داد (بهدانی، 1390). مقدار جذب عناصر غذایی در طی رشد تغییر میکند. در برخی گیاهان زمان بیشترین در مرحله آغازین دوره رشد و در بعضی دیگر در مرحله بعدی قرار دارد. بدیهی است با مصرف عناصر غذایی بر اساس نیاز گیاه در طی رشد، کارایی مصرف کود افزایش مییابد. معمولاً بالاترین کارایی مصرف کود در اولین واحدهای مصرفی آن بدست میآید. بهتدریج با مصرف مقادیر بیشترکود، کمبود عناصر غذایی گیاه برطرف میشود. از این مرحله به بعد، واکنش گیاه در برابر کود مصرفی کم شده و بنابراین کارایی مصرف آن کاهش مییابد (واعظی و همکاران، 1381). الگوی تجمع عناصر غذایی پر مصرف در پهنک برگهای سه برگچهای برای بیشتر این عناصر با الگوی تجمع ماده خشک هماهنگ است، درحالیکه الگوی غلظت آنها متفاوت است. در سویا در مرحله رویشی از پایین به سمت بالای بوته، غلظت N، P، Kبرگها افزایش و غلظت Ca وMgکاهش مییابد. انباشته شدن N، Pبه موازات انباشته شدن ماده خشک ولی با سرعتی بیشتر از آن افزایش مییابد. غلظتk در پهنک برگهای وسط پیش از گلدهی در مقایسه با پس از آن بیشتر است. در مرحله زایشی غلظتk ثابت و به نسبت کم است، اما دوباره پس از نمو دانه در پایان چرخه زندگی افزایش مییابد (امام و همکاران، 1384). روئيز و رومرو (2002) روابط مثبتي را بين جذب عناصر پتاسيم، نيتروژن و فسفر گزارش كردند. کمبود فسفر و پتاسیم بهطور مسقیم فعالیت گره را مختل میکند (دیویتو و همکاران، 2014). کمبود فسفر محدودیت شدیدی را در تثبیت زیستی نیتروژن و تعاملات همزیستی میگذارد. گیاهانی که تثبیت زیستی نیتروژن انجام میدهند نیاز بیشتری به جذب فسفر و پتاسیم از طریق کوددهی دارند بهدلیل نقشی که فسفر در توسعه و سیگنالهای انتقال و پتاسیم در رشد و توسعه گرهها دارد (ویسانی و همکاران، 2013).فسفر با تمام جنبههای تثبیت زیستی نیتروژن در گیاهان بقولات ارتباط دارد، که احتمالاً بهدلیل ارتباط بین فسفر و سازو کارهای انتقال انرژی است (کامکار و همکاران، 1390). برای تثبیت زیستی نیتروژن، انرژی فراوان مورد احتیاج است که با وجود فسفر کافی ATP فراوان تامین میشود (راثی پور و همکاران، 1386).همزیستی فعال گرههای نیتروژنساز در دوره پر شدن دانه کاهش مییابد بهویژه تحت شرایط تنشهای محیطی میزان مواد غذایی میزبان کم شده و فعالیت باکتریها نیز کاسته میشود. کاهش جریان مواد فتوسنتزی به طرف پایین که در اثر حرکت مواد پرورده به طرف دانه صورت میگیرد ممکن است تثبیت زیستی نیتروژن و جذب عناصر عمده را در این مرحله که گیاه به مقادیر زیادی مواد غذایی نیاز دارد محدود سازد. در مرحله دانهبندي به دليل كاهش رشد ريشه و پير شدن آن فعاليت تثبيت زیستی نيتروژن و جذب عناصر غذايي كاهش مييابد (موسیوند و همکاران، 1388). 1- 6-وضعیت مصرف کودهای شیمیایی فسفر و پتاسیم در استان گلستان در بیانیه جهانی غذا، حاصلخیزي خاك بهعنوان کلید امنیت غذایی و کشاورزي پایدار عنوان گردید و مطالعات فائو و محققین مؤسسه تحقیقات خاك و آب نشان داده است که در برنامه کودي تا 60 درصد افزایش تولید در اثر مصرف بهینه کود بوده است. متوسط نسبت بین عناصر غذایی کودي نیتروژن ، فسفر و پتاسیم در استان گلستان 100، 48، 13 است. در بین کودهاي شیمیایی اصلی کودهاي نیتروژنی و پتاسیمی از درجه اهمیت، آلایندگی کمتري نسبت به کودهاي فسفاته دارند. اهمیت آلایندگی کودهاي فسفاته عمدتاً مربوط به عنصر کادمیم است. کادمیم براي سلامت انسان و دام بسیار خطرناك است (ارازنش و همکاران، 1389). بهمنظور تامین فسفر مورد نیاز گیاهان در خاک از انواع مختلف کودهای شیمیایی فسفاتی استفاده میگردد ولی با توجه به کارایی اندک، افزایش قیمت جهانی و وارداتی بودن بخش عمده این ترکیبات و همچنین آلودگیهای زیست محیطی ناشی از مصرف کودها (تجمع کادمیوم در خاک)، تمایل به استفاده از دیگر منابع تامینکننده فسفر مورد نیاز گیاهان در حال گسترش است (احمد زاده و همکاران، 1388). مصرف بیرویه کودهاي شیمیایی، بهخصوص کودهاي ازته و فسفاته طی چند سال اخیر و رعایت نکردن اصول ابتدایی دانش کشاورزي، که در آن حفظ تعادل عناصر غذایی گیاه در خاك الزامی میباشد، خساراتی جبرانناپذیر را به ساختار تغذیهاي خاك، و در نتیجه به کشاورزي استان گلستان وارد نموده است. کاربرد کودهاي شیمیایی به میزان زیاد، سبب ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی در گیاه شده، نشو و نماي بعضی حشرات، کنهها و عوامل بیماريزا را گسترش میدهد (ارازنش و همکاران، 1389). 2) دورههای غرقابی بر روی عملکرد واجزا عملکرد سویا اثر ندارد. 3) دورههای غرقابی جذب عناصر غذایی فسفر و پتاسیم را کاهش نمیدهد. 1- 8- اهداف هدف از این کار پاسخ به این سوال است که تغذیه معدنی گیاه سویا با کودهای فسفر و پتاسیم تحت تاثیر دورههای غرقاب در مرحله رشد رویشی چه تاثیری بر روی تثبیت زیستی نیتروژن دارد. بهدلیل اهمیت زیاد استان گلستان در تولید سویا در کشور (8/73 درصد از کل تولید کشور) و نقش مهم سویا در تامین معیشت کشاورزان استان، شناخت مجموعه عواملی که باعث بروز تنش غرقاب و درنتیجه استقرار نامطلوب گیاه در مزرعه و بهدنبال آن کاهش کارایی جذب عناصر غذایی همچون نیتروژن، فسفر، پتاسیم میگردد، ضروری است. در این راستا سوالات متعددی مطرح میشود، چه عواملی باعث بروز تنش غرقاب میشود و این تنش چه اثری بر کاهش عملکرد سویا دارد؟ آیا نوسانات دمایی و بارش در استان در طی دوره رویشی بر میزان عملکرد و تثبیت زیستی نیتروژن و جذب عناصر غذایی موثر است؟ آیا دورههای غرقابی متفاوت در دوره رویشی اثرات متفاوتی بر جذب عناصر غذایی و عملکرد و تثبیت زیستی نیتروژن دارد؟ چه راهکارهایی میتوان برای پیشگیری از بروز تنش غرقاب و به حداقل رساندن خسارات آن از جمله کاهش جذب عناصر غذایی در این شرایط به کشاورزان منطقه ارائه داد؟ دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||